Wyrwane z kontekstu – Font czy czcionka?

Kiedyś byłem ortodoksem i twierdziłem, że cyfrowy nośnik pisma po polsku to musi być “font”, a “czcionka” to tylko metalowy klocek. Teraz patrzę na to inaczej. 

Angielskie słowo “font” też zmieniło znaczenie — dziś oznacza plik komputerowy, a kiedyś oznaczało komplet czcionek. W świecie elektronicznym nowe znaczenia uzyskały słowa “film”, “fotografia” czy “książka” — czasem z dodatkiem “cyfrowa” albo “elektroniczna”. Kiedyś “fotografia” była tylko jednego rodzaju: czarno-biała. Potem pojawiła się “fotografia kolorowa”. Po jakimś czasie “fotografia” (bez wyróżnika) zaczęła oznaczać fotografię 
kolorową, a wyróżniono “fotografię czarno-białą”. Potem pojawiła się “fotografia cyfrowa”, a dziś “fotografia” prawie zawsze oznacza fotografię cyfrową, a dla odróżnienia mówimy “fotografia analogowa”. Bez problemu przyjęliśmy “pocztę elektroniczną” czy “pocztę głosową”. 

Słowo “czcionka” ma piękną, długą tradycję. Pochodzi od słowa “czytać”, w dawnym brzmieniu “cztać”. Ponieważ pierwszą księgą, z którą spotkali się Słowianie, była Biblia a czynność czytania była związana z czytaniem Pisma Świętego podczas uroczystości religijnych, to “ja cztę” lub “ja czczę” oznaczało zarówno odczytywanie tekstu na głos jak i oddawanie hołdu, modlitwę. Z tego “ja cztę” rozwinęły się dwie formy — “ja czczę” (czyli oddaję hołd) i “ja czytam”. Z pierwotnym “ja czczę” / “ja cztę” związane jest zarówno słowo “cześć” jak i właśnie “czcionka”. 

W języku niemieckim litera to “Buchstabe” — dosłownie “sztabka książkowa” czy “słupek książkowy”. A więc dokładnie to, co po polsku nazywaliśmy czcionką. Ale Niemcy rozszerzyli pojęcie „Buchstabe”, które dziś oznacza nie tylko książkę, ale po prostu literę alfabetu — taką napisaną ręcznie, wykutą w kamieniu, wydrukowaną lub wyświetloną na ekranie. 

Jeżeli na czcionkę elektroniczną będziemy mówić “font”, to słowo “czcionka” za jakiś czas zniknie z języka, podobnie jak znikło słowo “krotło” (oznaczające kiedyś to samo co czcionka). Dzisiaj uważam więc, że lepiej nadać słowu “czcionka” nowe znaczenie niż pozwolić temu głęboko słowiańskiemu słowu zaniknąć i de facto zastąpić je zapożyczeniem z angielskiego — “font”. 

Otwieram więc ramiona i podwoje dla czcionek OpenType, TrueType i wszelkich podobnych.

Źródło: Adam Twardoch, (Typographic consultant w firmie Monotype), Facebook/Natemat

Chcesz pracować w zawodzie? Aktualne oferty:

Error: Feed has an error or is not valid

Oferty dostarcza serwis praca.uxlabs.pl